ÖZET
Arap milliyetçiliği konusu Türk akademisindeki belki de en hassas konuların başında gelmektedir. Türkler ve Arapların yaklaşık 400 yıl süren birlikte yaşamlarının böyle bir ayrılık ile sonuçlanmasını bugün dahi doğru bir şekilde tanımlamak birçok araştırmacı için zor bir durumdur. Hiç şüphesiz ki bunun nedeni aynı dine mensup birbirlerine kardeşlik hukukuyla bağlı olan iki toplumun biz ve öteki eksenli fikirlerin etkisiyle birbirlerine bakışının yeniden şekillenmesidir. Arap milliyetçiliği düşüncesinin ortaya çıkışında neyin etkili olduğu her zaman tartışma konusu olmuştur. Bu çalışmanın amacı milliyetçilik ideolojisi bağlamında Arap milliyetçiliğinin ne zaman ve hangi şartlarda ortaya çıktığı ve nasıl şekillenip geliştiğini ortaya koymaktır. Bu tarihsel seyir içinde ortaya çıkan önemli ekollerden İttihat ve Terakki (İTC) politikaları ile misyoner okullarının Arap milliyetçiliği üzerindeki etkisinin ne olduğu sorusuna cevap aranmış, her iki oluşumun etki düzeyleri derinlemesine analiz edilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri ile tarihsel araştırma yöntemleri birlikte kullanılarak konu ile ilgili birincil kaynaklara erişilmiştir. Protestan Amerikalı misyonerlerin ve Katolik Cizvitlerin Osmanlı’da yürüttükleri misyonerlik faaliyetlerini konu alan kaynaklara bakılmış, Osmanlı’da faaliyet gösteren en büyük misyoner örgütü olan “American Board of Commissioners for Foreign Missions”un raporları ve İTC’nin Arap vilayetleri politikaları derinlemesine incelenmiştir.